Kabızlık, dönemsel olarak herkesin yaşayabileceği dışkılayamama durumudur. Bazı durumlarda ciddi hastalıkların belirtisi olarak görülebilir. Rahatsızlığın genel belirtisi karında gerginlik ve şişkinlik oluşmasıdır. Ayrıca seyrek dışkılama karakteristik özelliğidir. Sağlıklı olan kişiler normal olarak günde üç defa dışkılamaya çıkabilir ya da haftada üç defa çıkabilir. Dışkılamanın sayısı kişinin beslenmesine, aldığı sıvı miktarına, günlük aktivitelerine, aldığı kalorilere göre değişiklik gösterir. Kabızlığa seyrek dışkılamayla birlikte sert, zor ve ağrılı dışkılama eşlik edebilir. Hastaların çoğunda yaşam tarzında yapılacak basit değişimler kabızlığın giderilmesini sağlar.
Kabızlık nasıl gelişir?
İnce bağırsaklarda bir günde yaklaşık olarak 10 litre sıvı gelmektedir. Bunlar safra, mide, bağırsak ve pankreas salgılarından elde edilmektedir. Sıvının %90 kadarı ince bağırsaklar tarafından emilir, kalan kısmı kalın bağırsaklara geçer. Burada bağırsakların sonuna ilerleyen içeriğin %90 oranı emilir. Günde yaklaşık 100 ml kadarı bağırsakların son bölümü rektuma gelir. Normalde 100 ml hacim rektuma geldiğinde tuvalet hissi oluşmaktadır. İstemli olarak anüste kaslar gevşetilir ve tuvalete çıkılır. Bu hissin gelmesiyle birlikte tuvalete çıkma ertelendiğinde dışkı rektumda daha uzun süre kalır. Bu durumda fazla sıvı çekilerek, dışkı hacmi azalmaya başlar. Dışkının daha sert bir hale gelmesi nedeniyle sonraki dışkılamada sorun yaşanmaya başlar. Bu vücuttaki mekanizmada kısır bir döngünün oluşmasının sağlar. Bağırsak hareketlerini azaltacak bazı durumlarda, dışkının bağırsaklarda uzun süre kalması nedeniyle sıvı azalır ve rektuma gelen dışkı oranı azalarak, tuvalet yapma hissi oluşmaz. Dışkılamanın başlamasında dışkının yapısal özellikleri önemli bir rol oynar. İçeriğinde lif ve sıvı bulunmayan beslenme şeklinde ya da bağırsak hareketlerindeki bozulma durumunda dışkılama etkilenmekte ve kabızlık yaşanmaktadır.
Kabızlığın sebepleri nelerdir?
Uygulanan diyet sırasında yeteri kadar lif tüketilmemesi
Hareketsiz bir yaşam tarzının olması
Yeteri kadar sıvı almamak
Tuvalet hissinin sürekli olarak ertelenmesi
Stres yaşanması ve anksiyete
Yaşam tarzının gebelik, yolculuk gibi etkenlerle değişmesi
Kullanılan bazı ilaçların yan etkisi
Bağırsakları ya da diğer organları etkileyen bazı hastalıklar
Kabızlığın oluşumunda etkili olabilecek hastalıklar nelerdir?
Sindirim sistemindeki bağırsak kanseri, bağırsak yapışıklıkları gibi hastalıklar
Diyabet, hipotriodizm gibi endokrin ve metabolik bozukluklar
İnme, Parkinson hastalığı, multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklar
Depresyon, anksiyete, bulimia, yeme bozuklukları gibi psikolojik hastalıklar
Yumurtalık kanseri, gebelik gibi kadınları etkileyen durumlar ve hastalıklar
Makat bölgesindeki kaslarda gelişen çalışma bozuklukları
Antidepresan, demir hapı gibi bazı ilaçların kullanımı
Bağırsakların yumuşamasının sağlayan çayların ve ilaçların kullanımı etkisiyle kabızlık gelişebilir.
Kabızlık nasıl tedavi edilir?
Hastaların bağırsak hareketleri, yaşam tarzı, beslenmesi ve kullanmakta olduğu ilaçlar değerlendirmeye alınır. Gereken tetkikler yapılarak, kabızlığa neden olabilecek hastalık tespit edilmezse, hastanın korunması amacıyla gereken tedbirler alınacak ve dışkılama normal hale getirilecektir. Bunun için bazı ilaçlardan faydalanılır. Bu ilaç grupları içinde lif içerenler ve dışkıyı yumuşatacak türde olanlar vardır.
Kabızlıktan korunma nasıl olur?
Kabızlıktan korunmayı sağlamak için öncelikle çocukluk zamanından itibaren tuvalet hissini ertelememeyi öğrenmek gerekir. Tuvaletin ertelenmesine neden olacak aktivitelere son vermek, düşüncelerden sıyrılmak gerekir. Beslenme düzeninde yeteri kadar lif almak, egzersiz yapmak, sıvı alımını arttırmak, stresten uzak durmak, seyahat, gebelik gibi yaşam koşullarını değiştirebilecek durumlarda dikkatli olmak, ilaç kullanımına dikkat etmek kabızlıktan korunmak mümkün olabilir.
Kabızlıkta ne zaman doktora gidilmelidir?
Sebebi açıklanamayan yeni kabızlıklarda
Yeni başlayan bağırsak hareketlerindeki değişiklikte
Diyetteki uygulamaların, egzersizlerin düzenlenmesine rağmen kabızlığın devam etmesi
Dışkıda kan olması halinde
Kabızlık sırasında gaz çıkaramama sorununu olması halinde doktora gidilmelidir.
Kabızlık giderici bitkisel tarifler
Bir gün önceden kuru kayısı ve kuru mürdüm bir bardak suyun içinde bekletilir. Bu sabahleyin aç karnına içilir. İçindeki kayısı ve eriklerde tüketilir. Bu kabızlık geçene kadar sabahları tekrar edilebilir.
Havanda dövülen keten tohumu sabahları aç karnına, az miktarda yoğurtla karıştırılarak yenilebilir.
Geceden bir kilo arpanın üzerine örtecek kadar suyun içine konur. Sabaha kadar bu şekilde bekletip, haşlanmalı. İçine 2 adet kabak, biraz pırasa, kereviz sapı, ıspanak, 1 yemek kaşığı zeytinyağı ve az miktarda tuz ilave edin. Çorba şeklinde hazırlanmış bu karışımı sabahları aç karnına içebilirsiniz.
İki tane yumurta sarısı bir kabın içinde çırpılır. Ayrı bir kapta sıvı yağ ve tarçın çırpılır. İçine çırpılmış yumurta sarıları ilave edilir. Ayrıca 50 gram öğütülmüş keten tohumu, biraz mürdüm eriği, 50 gram yulaf ezmesi, 1 fincan şeker ve tam buğday unu ekleyerek kek hamuru hazırlayın. Bunu 150-160 derecede pişirin. Kekin iki dilimden fazla tüketilmemesi gerekir.
Pirinç koymadan zeytinyağlı olarak pişirilen pırasa yemeği haftada en az 4 defa tüketilmelidir.
Sinameki bitkisinin kabızlığa iyi geldiği söylenir. Ancak bu sadece kullanmaya devam edildiği sürece geçerlidir. Çünkü bağırsakta kaymayı sağlayan mukozayı dışarı atmaktadır. Sinameki kullanımı bırakıldığında, kabızlık yakınması daha fazla artar. Çünkü bağırsakların içi kuruyacaktır. Bu nedenle sinameki bitkisinin dikkatli kullanılması gerekir.