Kolonoskopi, uç tarafında soğuk ışık kaynağı ve kamera bulunan, vücuttaki dokulara zarar vermeyecek kadar esnek olan görüntüleme cihazı sayesinde kalın bağırsağın detaylı olarak incelenmesini sağlayan bir görüntüleme işlemidir. Bu yöntemin ilaçlı röntgen tetkiklerine göre daha kesin tanı yapılmasını sağladığı gibi, bazı durumlarda tedavi edici özelliği vardır.
Çapı yaklaşık olarak 15-20 mm, uzunluğu 140-160 cm arasında olan cihaz aralarında kanser dahil olmak üzere çok sayıda bağırsak hastalığının teşhisini sağlamaktadır. Tarama amaçlı yapılan kolonoskopi sırasında kalın bağırsakta polip tespit edilirse, bunun kanserleşmeden alınması sayesinde hastalık önlenmektedir.
Kolonoskopi riskli bir işlem midir?
Bu yöntem gastroenteroloji uzmanı kişilerce güvenli ve konforlu şekilde tanısal ve tedavi edici şekilde uygulanabilir. Teşhis amaçlı yapılan işleme bağlı olarak oluşabilen bağırsak yırtılması riski on binde bir oranındadır. Bu işlemin tecrübeli ve eğitim almış kişiler tarafından yapılması risk oranını düşürmektedir. Gastroenteroloji uzmanı bir kişi aralarında kolonoskopi de bulunan endoskopik işlemler için, 3 yıl daha fazla eğitim alarak bu konuda yeterlilik belgesi almaktadır. Kolonoskopi yapılan hastalarda sedasyon uygulaması yapıldıysa yani ilaçlı uyku hali durumu varsa, aynı gün önemli işlerin imzası, araba kullanımı ve gebelerin bir gün süreyle süt vermemesi gibi konulara dikkat etmesi tavsiye edilmektedir. Hastalarda kolonoskopi sonrasında oluşan gaz sancıları geçicidir.
Ancak ağrıların olması, bunların giderek artması halinde bağırsakta yırtılma olacağından, hastaların hemen doktora gitmesi gerekir.
Kolonoskopi hazırlığı nasıl yapılır?
Hastalar işlemden 1-2 gün önce sıvı diyet yaparak, bol sıvı almalıdır. Operasyonun yapılacağı son günde ishal yapıcı ilaçlarla bağırsakların içi tamamen boşaltılmaktadır. Burada hastanın yaşı, böbreklerinin durumu ve diyabetin olması ilaçların belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Kolonoskopi yapılmadan önce bağırsak temizliği son derece önemlidir. Bu yeterli oranda yapılmadığında, işlem sırasında 5 mm altında olan küçük polipler gözden kaçırılabiliyor. Bu yüzden hastaların bağırsak temizliğinde doktorun önerilerine uymaları son derece önemlidir. Yapılan işlemden tam olarak sonuç alınabilmesi, bağırsak temizliğinin tam olarak yapılmasına bağlıdır.
Kolonoskopi yakınması olmayan kişilere uygulanır mı?
Bağırsak kanseri akciğer ve meme kanserinin arkasından kansere bağlı ölümlerde üçüncü sırada yer almaktadır. Bu nedenle tarama amaçlı herkese uygulanabilen bir yöntemdir. Bu 50 yaşın üzerinde bulunan insanlara tarama testi olarak önerilmektedir. Her 5 yılda bir tarama amaçlı uygulandığında, bağırsak kanserinin önlenebildiği belirlenmiştir. Eğer ailede kanser öyküsü varsa, kişilere tarama amaçlı olarak uygulanmalıdır. Kadınlarda daha önce geçirilmiş olan meme ve yumurtalık kanseri öyküsü varsa, bu kolon kanseri açısından risk oluşturmaktadır. Bu yüzden hastaların tarama yapılarak takip edilmesi tavsiye edilir.
Kolonoskopi ne zaman yapılmalıdır?
- 50 yaşını geçen ve herhangi bir şikâyeti olmayan kişilerde tarama amaçlı yapılmalıdır
- Hastanın geçmeyen kabızlığı varsa
- Dışkıda kan varsa
- Karın ağrısına eşlik eden kilo kaybı ve alyuvarların çökme hızında yükseklik varsa
- Midesinde yarası olmadığı halde, dışkıda gizli kan olan kişilerde
- Kolon boyunca polipler görülen bazı sendromların varlığında
- Polipler dışında kolon kanseri yönünden yatkınlığı olan kişilere uygulanmalıdır.
Kolonoskopi nasıl yapılır?
Genellikle ağrısız olarak gerçekleştirilen işlem, hava verilmesine bağlı hafif bir baskı ve karın krampları olarak etki edebilir. Hastalara uygulamadan önce bazı ilaçlar verildiğinden, fazla rahatsızlık duymazlar. Hastalara sırt üstü ya da yan yatarken işlem yapılır. İşlemin süresi 12-60 dakika kadardır. Daha sonra 1-2 saat bekleme süresi bulunmaktadır. İşlem yapılırken belli bir bölgenin tetkikine karar verilirse, oradan kolonoskop içinden geçirilen telle biyopsi alınır. Bu sadece kanser tanısında değil, iyi huylu oluşumların tanısında da uygulanabilir. Kanama durumunda bu alanlara iğneyle ilaç verilebilir ya da elektrikle yakılabilir. Bu yapılanlar hastalarda ağrıya neden olmaz.
Kolonoskopinin faydaları nelerdir?
- Kalın bağırsağın yani kolonun tamamı gözle görünür
- Oluşan kanamalar durdurulabilir
- Ülserler, kanama odakları, iltihaplı alanlar, polipler, darlıklar ve kanserler belirlenebilir
- Kolondaki darlıklar genişletilebilir
- İyi huylu tümörler yani polipler yek edilebilir.
- Gerektiği takdirde biyopsi alınabilir
Kanserden korunmak için kolonoskopi
Kolonoskopi uygulaması hem bağırsaklarda mevcut olan tümörü erken evrede tespit etmekte hem de kansere neden olabilecek polip ve benzeri oluşumları kanserleşmeden tespit ederek, kişileri kanser gelişiminden koruyabilecek bir işlemdir. 50 yaşın üstünde olan kişilerin taşıdıkları risklere, kişisel sağlık durumlarına ve aile öykülerine göre genellikle 2-5 yıl aralıklarla kolonoskopik incelemeden geçmesi tavsiye edilmektedir. Günümüzde son derece konforlu şekilde gerçekleşen tetkik sayesinde, hastalar rahatsızlık duymadan kanserden korunabilir.
